Achterhandslapte of -verlamming

door Maryo van den Berg

Achterhandslapte of -verlamming door de parasiet Encefalitozoon cuniculi

Konijnen kunnen drager zijn van E.cuniculi zonder daar zelf ziek van te worden, maar wel andere konijnen besmetten. Voedsters kunnen hun jongen al in het nest besmetten. Bij konijnen die een verminderde weerstand hebben kan de parasiet zich snel vermeerderen en voor diverse ziektebeelden zorgen.
Wanneer je konijn(tje) met een wat slepend pootje gaat lopen, of het is wat struikelig, of het rolt te makkelijk om wanneer het zich wil wassen, moet u rekening houden met het feit dat hier E.cuniculi in het spel kan zijn. Dit zijn namelijk de duidelijkste symptomen die in de richting van deze parasiet wijzen.
NB. Zie ook het artikel Torticollis voor neurologische oorzaak van achterhandverlamming door E.cuniculi

Wanneer niet snel actie ondernomen wordt bij de eerste symptomen, kan het konijn volledig verlamd raken. Wordt dan alsnog een behandeling gestart dan kan de parasiet wel een halt toegeroepen worden, maar neurologische schade die al is aangericht kan niet hersteld worden. In de meeste gevallen zal het konijn niet of niet goed meer kunnen lopen. Blijft het konijn verlamd en misschien ook incontinent, dan ziet het er slecht uit voor het dier. Hoe sneller een behandeling gestart wordt, hoe groter de kans is dat de parasiet overwonnen wordt en het konijn volledig herstelt.

Eerste actie

Een E.cuniculi konijn moet direct binnenshuis gehuisvest worden. Het is van belang dat het dier zo warm mogelijk blijft, en binnenshuis kan beter op het dier gelet worden en makkelijker medicatie toegediend worden.

DE BEHANDELING

De ervaringen wijzen uit dat behandeling van E.cuniculi het meest succesvol verloopt als wordt gestart met meloxicam, fenbendazol en cisapride gedurende de eerste drie dagen.
*Meloxicam (merknaam o.a. Metacam, Meloxidyl) is een pijnstiller met ontstekingsremmende eigenschappen, en wordt ingezet om ontstekingen te remmen.
*Fenbendazol (merknaam Panacur) is een antiwormmiddel wat E.cuniculi kan bestrijden
*Cisapride (merknaam Cisaral) is een darmstimulerend middel om de darmen te helpen optimaal te functioneren.

Doseringen
meloxicam HOND:
-Aanvangsdosering 0,33 ml/kg, oraal of eenmalig parenteraal.
-Onderhoudsdosering 0,16 ml/kg elke 12 uur, oraal.
meloxicam KAT:
-Aanvangsdosering 1 ml/kg, oraal of eenmalig parenteraal.
-Onderhoudsdosering 0,5 ml/kg elke 12 uur, oraal.
(NB Dit zijn herziene doseringen per 2015)

-De dosering van cisapride (Cisaral) is oraal 0,5 ml per kg. lichaamsgewicht elke 12 uur.
-De dosering van fenbendazol (Panacur) is oraal 20 mg per kg. lichaamsgewicht elke 24 uur.
(Wordt een 2,5% oplossing Panacur gegeven, dan is de dosering 0,8 ml. per kg. lichaamsgewicht elke 24 uur).
Doel van de behandeling deze eerste drie dagen is het lichaam aan te zetten tot optimaal functioneren.
NB. De middelen kunnen kort na elkaar gegeven worden. Het is belangrijk om de medicatie op vaste tijden te geven, met name de Panacur.

Nieuwste ontwikkeling: enkele dierenartsen zetten de eerste drie dagen geen meloxicam in maar corticosteroïden, om ontstekingsactiviteiten af te remmen. Hiermee worden behoorlijke resultaten geboekt. Langer dan drie dagen mogen geen corticosteroïden gegeven worden i.v.m. vermindering van de weerstand. Hierna wordt overgegaan tot het geven van meloxicam.

Vervolgbehandeling
Na de eerste drie dagen wordt de kuur voortgezet met fenbendazol (Panacur). In veel gevallen blijft meloxicam (Metacam) doorgegeven omdat in de praktijk gebleken is dat de genezing beter verloopt wanneer deze ontstekingsremmende pijnstiller ingezet blijft.

!!! Het is belangrijk de kuur niet te stoppen voordat de vier weken om zijn, zelfs al zijn de klachten schijnbaar verdwenen. De behandelingsduur kan eventueel verlengd worden naar 60 dagen als de klachten nog niet helemaal verdwenen zijn.

Veel konijnen zijn met deze behandeling weer op de been gekomen. In ernstige gevallen herstelde het konijn niet volledig en bleef sloffend lopen. Maar belangrijk is dat de dieren zich weer kunnen voortbewegen en een goede kans hebben om oud te worden.

Onderkoeling.
Een E.cuniculi- konijn heeft sterke neiging tot onderkoelen. De lichaamstemperatuur kan snel tot lager dan 37 graden zakken. Het is van het grootste belang dat goed op de lichaamstemperatuur wordt gelet, en wanneer het konijn te koud is moet het dier direct opgewarmd worden met kruiken/warmtemat en warmtelamp. De juiste lichaamstemperatuur is 38,5-39,5 graden Celcius, en mag beslist niet lager worden dan 38 graden Celcius. Wanneer de lichaamstemperatuur te laag wordt, lukt het niet de ziekte te overwinnen. Voedingsstoffen worden dan niet door het lichaam opgenomen en medicatie slaat dan niet goed aan. Wil het konijn niet bij de warmtebron blijven dan moet het dier klein gehuisvest worden in een kooi zodat het bij de warmtebron moet blijven.
Een electrische warmtemat/kussen (bij Blokker te koop) onder de kooi van het konijn zorgt dat de hele bodem van de kooi lekker warm wordt en blijft. Is het konijn erg koud dan heeft het daarbij ook nog een warmtelamp of kruik en deken nodig. Gebruik geen handdoek want dat geeft geen warmte. Leg liever een zacht dekentje of een trui over het konijn. Let uitsluitend op oververhitting, controleer hiervoor regelmatig de oren. Als die echt erg heet worden dan heeft het dier het te warm, in alle andere gevallen kan het de extra warmte gebruiken.

Dwangvoeren
Kan het konijn niet meer zelf eten of eet het slechts enkel kleine beetjes groenvoer, dan moet het beslist bijgevoerd worden. Minimaal 50 ml. dwangvoer per kg. lichaamsgewicht per etmaal, maar liever meer, heeft het zieke dier nodig. Het beste kan geprobeerd worden per voerbeurt 10 ml. naar binnen te krijgen, als het konijn meer wil dan mag dat uiteraard! Wil het konijn veel minder nemen dan is het nodig wat vaker te dwangvoeren, met kleinere hoeveelheden. Het is van het grootste belang dat het dier voldoende voedingsstoffen naar binnen krijgt, om enigszins in conditie te blijven om tegen de ziekte te vechten.
Kan het konijn de blindedarmkeutels niet uit de anus eten, dan is het van belang deze op te rapen en aan te bieden. Wil het konijn ze niet nemen dan kunnen ze fijngemaakt worden en middels een spuitje met wat water gedwangvoerd worden. Een konijn dat lange tijd geen blindedarmkeutels eet krijgt een gebrek aan vit.B, een zeer belangrijke vitamine. Lukt dat niet dan is een andere optie elke 4 dagen een injectie vit.B complex toe te dienen.

Welk dwangvoer
- Convalescence Support (Feline) is in principe ontwikkeld voor zieke katten. Maar ook voor zeer zieke knaagdieren en konijnen is het een hele waardevolle voeding. In de praktijk is gebleken dat konijnen waar de hoop voor opgegeven was met behulp van deze voeding er weer bovenop kwamen. Het is sterk aan te bevelen om deze voeding voor noodgevallen in voorraad te houden. Uitsluitend via de dierenarts verkrijgbaar.
Convalescence heeft geen vezels en geeft nauwelijks keutels, het is daarom beter om er het hoogvezelige Recovery doorheen te mengen.
- Supreme Science Recovery. Dit dwangvoer is speciaal voor konijnen ontwikkeld en is via de dierenarts te koop. Dit voer bevat 20% vezels en toegevoegde prebiotica en elektrolieten. Prebiotica stimuleren de werking van probiotica (=nuttige darmbacteriën).
- Critical Care. Dit dwangvoer is ook speciaal voor konijnen ontwikkeld en is via de dierenarts te koop. Dit voer bevat 23% vezels, 16% eiwitten en toegevoegde vit. C. Het smaakt enigszins naar anijs.

Vermagering
Vermagering wordt meestal gesignaleerd bij e.cuniculi-konijnen, omdat de ziekte enorm veel energie verbruikt. Het is aan te raden om het konijn, naast het gewone vezel-dwangvoer (Recovery of Critical care) wat extra eiwitten en vetten te voeren in de vorm van Convalescence science diet, bij dierenartsen verkrijgbaar. Eén of twee theelepels Convalescence (let op: ZONDER vlees!!) kunnen elke voerbeurt door het andere dwangvoer geroerd worden voordat water toegevoegd wordt. Dit pepvoer heeft het dier nodig om op krachten te komen/blijven.
Juvenile - In plaats van Convalescence kan ook met Juvenile gedwangvoerd worden. Dit dwangvoer heeft ook veel eiwitten en vetten.

Het dwangvoeren van een onwillig konijn lukt het beste met een 1 ml. spuitje. Wanneer het tuitje er op bovenstaande manier afgesneden wordt, lukt ook het voeren van vezelvoer erg goed. - 1 ml. spuitjes zijn te koop in de webwinkel Maryo's Bunnystuff.

Vocht
Als het konijn te weinig drinkt dan kan het best zo vaak mogelijk een elektrolytische drank worden gegeven. Informatie over een elektrolytische oplossing staat hier te lezen

Sceptische dierenartsen...
Helaas staan veel dierenartsen nog sceptisch tegenover E.cuniculi als oorzaak van de kwaal. Sommige dierenartsen hebben zelfs nog nooit van E.cuniculi gehoord. Print daarom de benodigde informatie uit en neem deze mee naar de dierenarts, zodat de juiste medicatie en de juiste behandeling gegeven worden.

Lees meer over E.cuniculi op de site van dierenkliniek Wilhelminapark