myxomatose
door Maryo van den Berg

Waar Myxomatose vandaan komt 
Oorspronkelijk werd Myxomatose vanuit Brazilië (waar het voor het eerst omstreeks 1930 werd ontdekt) naar Australië geïmporteerd. De bedoeling was de enorme konijnenpopulatie onder controle te krijgen. In Brazilië werden de (wilde) Cotton Tail konijnen in lichte mate besmet, ze kregen slechts kleine bulten die ze zelf maakten als afweer tegen de ziekte. In Australië verliep de ziekte echter rampzalig en roeide bijna alle konijnen uit.

De ziekteverwekker
Myxomatose bij konijnen wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus is een soort pokkenvirus, dat graag in de huid van een konijn groeit. Zoals bij alle virussen is het organisme zeer klein en kan alleen met behulp van een microscoop gezien worden.

Myxomatose herkennen De eerste tekenen van Myxomatose zijn dikke, vochtige zwellingen om het hoofd en de snuit. Gezwollen oogleden (slaperige ogen) zijn een klassiek teken, samen met gezwollen lippen, kleine zwellingen aan de binnenkant van het oor en dikke zwellingen rond de anus en geslachtsorganen. Binnen één of twee dagen kunnen deze zwellingen zo erg geworden zijn dat ze blindheid veroorzaken en er misvorming ontstaat bij de snuit, mond, oren en neus.

Myxomatose in beginstadium

Welke haasachtigen kunnen Myxomatose krijgen
Het Europese konijn, waar onze wilde en tamme konijnen van afstammen, is zeer vatbaar voor de ziekte. Hazen zijn niet vatbaar voor deze ziekte.

Vatbare rassen
Alle soorten rassen zijn vatbaar, inclusief de wilde konijnen in ons land. Ook de "huis"konijnen en tentoonstellingskonijnen, inclusief dwergkonijnen, hangoorkonijnen etc. Er bestaat wel een kleine kans dat het ene ras vatbaarder is dan het andere.

De ziekteverspreiding
Het myxomavirus kan niet in de buitenlucht overleven, buiten een lichaam sterft het direct. Voor de verspreiding is daarom een vector, een bloedzuigend insect, nodig. Het meest belangrijke insect dat de ziekte verspreidt is de konijnenvlo, die regelmatig bij wilde konijnen wordt gevonden. Het myxomavirus kan vele maanden in het bloed van vlooien in leven blijven. Waarschijnlijk wordt de ziekte van jaar tot jaar op wilde konijnen overgedragen omdat de vlooien in konijnenholen overwinteren.
- Bij tamme konijnen wordt deze vlo niet vaak gevonden maar draagt, in de meeste Europese landen, de mug in belangrijke mate bij tot de verspreiding van de ziekte.
Als de mug of vlo het konijn bijt, komt, terwijl het insect bloed zuigt, een klein beetje levend virus in de huid van het konijn. Binnen een paar dagen zit het virus in een plaatselijke lymfeklier en verplaatst zich via het bloed naar andere plekken in het lichaam. Het virus vermenigvuldigt zich meestal in de huid rondom de ogen, de neus, de snuit, de zachte huid in de oren en ook in de huid rond de anus en de geslachtsorganen.

Verspreiding via lichaamscontact
Verspreiding van de ziekte van konijn op konijn is enkel mogelijk in commerciële konijnenfokkerijen, waar duizenden konijnen heel krap op elkaar zitten. Via neus- of ooguitscheiding kan het virus dan van het ene op het andere konijn ´overstappen´. 

Het ziekteverloop

In korte tijd worden besmette konijnen blind vanwege de zwelling rond de ogen, en dit maakt eten en drinken vaak moeilijk. Toch zijn er soms wilde konijnen te zien, die Myxomatose hebben en rustig gras lopen te eten. Natuurlijk zijn veel konijnen in dit stadium een makkelijke prooi voor vossen en andere roofdieren. Andere konijnen kunnen makkelijk gewond raken, of doodgereden worden op wegen, maar de meest voorkomende doodsoorzaak is een latere longinfectie die meestal 8 dagen na het begin van de ziekte optreedt. Bij tamme konijnen verloopt de ziekte meestal langzamer en komt de dood niet zo snel omdat de eigenaar het konijn zoveel mogelijk verzorging geeft.

Niet alle besmette konijnen sterven
Genezing in de natuur is zeldzaam (misschien 5 - 10% van de wilde konijnen herstelt uiteindelijk van Myxomatose), genezen konijnen zijn een leven lang immuun, en produceren zelfs een immuun nageslacht. Herstel van tamme konijnen is in sommige gevallen gerapporteerd, dankzij uitstekende verzorging met dwangvoeren, warmte, antibioticum. Helaas behoren deze gevallen tot een uitzondering. 

Hoe kan de ziekte bedwongen worden?
De ziekte kan op twee manieren bedwongen worden:

1. Vaccinatie
Vanaf begin januari 2012 is er een nieuw vaccin op de markt dat een jaar lang bescherming geeft tegen myxomatose en RHD. RHD is Rabbit Hemorhagic Disease en dit wordt ook wel VHS = Viral Hemorhagic Syndrome genoemd. Nobivac Myxo-RHD ® kenmerken:
- Vaccinatie 1x per jaar
- Combinatie vaccin tegen myxomatose en RHD
- Mag vanaf 5 weken leeftijd Bescherming na 1 week die 1 jaar aanhoudt
- Onderhuidse injectie met 1 ml
- Per konijn 1 vaccin flesje
- Geen entspreekuren meer nodig elk konijn heeft eigen vaccin flesje .

Niet vaccineren als...!
Zwangere vrouwtjes en konijnen met snot, of andere gezondheidsproblemen, mogen niet gevaccineerd worden. Kort voor of na een operatie (ook castratie) mag niet gevaccineerd worden. Een konijn moet in goede conditie zijn voor deze enting.

Toch nog ziek
Geen enkele inenting geeft in alle gevallen 100% garantie. Na de entingen is het nog mogelijk dat een konijn een vorm van myxomatose krijgt. Belangrijk is dan om te zorgen dat het konijn blijft eten (desnoods dwangvoeren) en het is nodig om een breedspectrum antibioticum te geven om secundaire bacteriële infecties te voorkomen. 
Het konijn moet uiterst warm gehouden worden, een buitenkonijn moet direct naar binnen en binnenshuis verzorgd worden. Het myxomavirus is actiever bij lage temperaturen, hoe hoger de omgevingstemperatuur is, hoe minder kans het virus heeft om te groeien.

2. Beschermen tegen parasieten.
Probeer buitenkonijnen te beschermen tegen vliegen en vooral muggen, desnoods door een klamboe over het verblijf te hangen.
Controleren op vlooien is belangrijk en dit kan inhouden dat niet alleen wilde konijnen bij huiskonijnen uit de buurt gehouden moeten worden, maar dat er bij verdenking van vlooien ook vlooienbestrijdingsmiddelen gebruikt moeten worden. De meeste middelen voor huisdieren zijn te toxisch voor konijnen, ze kunnen hier neurologische schade door oplopen of zelfs sterven. Vlooienbestrijdingsmiddelen die gebruikt kunnen worden bij konijnen zijn:

ADVANTAGE
Er zijn goede berichten over het gebruik van Advantage bij konijnen. De dosering moet dan aangepast worden. Voor een konijn kan een pipetje voor jonge katjes gebruikt worden. Voor hele kleine dwergjes niet het hele pipetje gebruiken, voor hele jonge konijntjes helemaal niet. Het moet het op een plaats aangebracht worden waar een konijn zich niet kan likken .... Als er meerdere konijnen zijn is het beter ze gedurende 12 uur te scheiden, zodat ze elkaar's vacht niet kunnen likken en het middel naar de huid kan zakken. 

STRONGHOLD
Stronghold wordt goed door konijnen verdragen, en wordt bij deze dieren steeds vaker toegepast ingeval van huidmijt, vachtmijt, luis en vlooien. Een pipetje voor kittens is geschikt, de behandeling moet na 30 dagen herhaald worden en evt. weer na 30 dagen nog eens. Samenwonende konijnen mogen elkaar gedurende minstens 6 uur niet kunnen aflikken wegens gezondheidsbezwaren.

Waarschuwing! Gebruik nooit FRONTLINE bij een konijn...!  Er zijn konijnen ziek geworden en/of overleden na gebruik van Frontline. De fabrikant waarschuwt dierenartsen dit middel niet bij konijnen te gebruiken. Deze waarschuwing wordt helaas niet overal gehoord..

In veel dierenzaken en natuurvoedingswinkels worden "natuurlijke" vlooienpoeders verkocht. Deze bevatten over het algemeen mint, eucalyptus of andere kruiden. Ga er niet vanuit dat deze producten veilig zijn omdat ze natuurlijk zijn, of in een natuurvoedingswinkel zijn gekocht. Al deze producten bevatten toch chemicaliën, en kunnen een dodelijk effect hebben op zoogdieren. Sommige van deze kruiden kunnen misschien veilig door mensen gegeten worden, maar kunnen een konijn doden...

Ook andere huisdieren moeten behandeld worden tegen vlooien, en de omgeving moet vlo-vrij gehouden worden. Bij het behandelen van kamers moeten konijnen daar 24 uur buiten gehouden worden.