Zindelijkheidstraining
Vertaald door Miranda Bontje
Bewerkt door Maryo

1. Maakt de leeftijd een verschil?
2. Maakt castreren of steriliseren van het konijn een verschil?
3. Welke type wcvulling kan ik het beste gebruiken?
4. Schoonmaken en weggooien.
5. Welk soort kooien werken het beste?
6. Wat als mijn kooi op pootjes staat of alleen een klep aan de bovenkant heeft zodat mijn konijn er zelf niet in kan?
7. Wat als mijn kooi te klein is voor een konijnenwc of als ik geen kooi gebruik?
8. Keutels versus urine.
9. Kan ik mijn konijn vrij laten rondlopen?
10. Wat is de meest actuele methode?
11. Hoeveel konijnenwc's?
12. Bodemstrooisel uit de wc gooien.
13. Over de rand van de wc plassen.
14. Wat als je konijn perse een andere plaats wil gebruiken?
15. Wat zijn de meest voorkomende fouten in de zindelijkheidstraining?
16. Wat moet ik doen als mijn konijn over de hele kooi druppelt in plaats van de konijnenwc te gebruiken?
17. Waarom plast mijn konijn vlak naast de konijnenwc?

Inleiding

In de natuur kiezen konijnen één of meer plaatsen (meestal hoeken) om te plassen en te keutelen. Training om dat op een wc te doen houdt weinig meer in dan een konijnenwc plaatsen op de mestplek die het konijn heeft uitgekozen. Om te leren een wc te gebruiken hebben de konijnen een plek nodig waar ze niet worden gestoord door anderen.
Een konijnenwc kan bestaan uit een driehoekige of langwerpige plastic bac met een hoge achterkant (dierenzaak) of uit een kartonnen doos met een instap. Een doos is leuker, maar lekt sneller door.
Hier zijn enkele tips om je konijn te leren om de konijnenwc te gebruiken.

1. Maakt de leeftijd een verschil?

Oudere konijnen zijn makkelijker te trainen dan jonge konijntjes. Jonge konijntjes zijn speels en in de drukte die ze maken kunnen ze al snel vergeten om netjes naar 'de wc' te gaan. Konijnen leren sneller naarmate ze ouder zijn. Als je een jong konijn hebt, sterkte! En als je besluit om een ouder konijn te adopteren, of om je oudere konijn zindelijk te maken, ga er dan voor!

2. Maakt castreren of steriliseren van het konijn een verschil?

Ja! Dat is zelfs zeer belangrijk. Wanneer konijnen de leeftijd van vier tot zes maanden bereiken worden hun hormonen actief en beginnen ze meestal met het markeren van hun territorium. Als je konijn gecastreerd is, zal het eerder de konijnenwc gebruiken.

3. Welke type bakvulling kan ik het beste gebruiken?

Het hangt er van af wat er in jouw omgeving verkrijgbaar is en wat de gewoonten van je konijn zijn. Houd het volgende in gedachten als je bodembedekking gaat kiezen: de meeste konijnen brengen veel tijd voor in hun konijnenwc, konijnen zullen altijd aan de bodembedekking knabbelen en konijnenurine heeft een sterke geur. Het beste kun je kiezen voor organische bodembedekkingen, die gemaakt zijn van geperste alfalfa, granen, citrus of papier. Koop geen zaagsel dat gemaakt is van pijnbomen of cederbomen, omdat deze producten ervan verdacht worden leverbeschadigingen bij de konijnen te veroorzaken. Bovenop de bodembedekking komt altijd een laag hooi, als lokkertje. Een konijn gaat namelijk niet naar de 'wc' omdat jij dat wilt, maar omdat het dier dat leuk vindt. En daarna wordt het een gewoonte. Het hooi moet wel elke dag vervangen worden door een verse pluk, omdat de konijnen er van eten.

Voor- en nadelen van de verschillende bodembedekkingen:

- Een bodembedekking van klei is stoffig (als je konijn erin graaft, kan het stof haar/hem kwetsbaar maken voor longontsteking).

- De geurstoffen in sommige bodembedekkingen zijn giftig.

- Klompvormende bodembedekking (opgelikt van vacht of pootjes) kan gaan ophopen in het spijsverterings- en ademhalingstelsel (het laatstgenoemde als het konijn genoeg stof maakt om in te ademen, bijvoorbeeld hevig graven), waar het serieuze problemen veroorzaakt en tot de dood kan leiden

- Pijnboom- en cederzaagsel scheiden giftige gassen uit als het nat wordt, die de lever aantasten. Als deze gassen ingeademd worden door het konijn veroorzaken ze leverproblemen.

- Bodembedekking van geperste maïs absorbeert niet goed en neutraliseert de lucht niet, maar kan met de uitwerpselen van het konijn goed gecomposteerd worden.

- Op granen en alfalfa gebaseerde bodembedekking hebben uitstekende geur-neutraliserende eigenschappen, maar als een konijn er teveel van eet, zet het uit en kan het een opgeblazen gevoel veroorzaken. Deze bodembedekking kan wel met de uitwerpselen van het konijn gecomposteerd worden.

- Kranten absorberen goed, maar verwijderen de stank niet.

- Sommige mensen hebben succes gehad met laagveen, dat ook gecomposteerd kan worden.

- Bodembedekking die gemaakt is van papierpulp of gerecyclede papierproducten absorberen vocht en geuren goed. Sommige konijnen willen er wel van eten, gelet moet worden dat er niet te veel van gegeten wordt.

- Bodembedekking gemaakt van espenbast is veilig en goed in het absorberen van geuren.

4. Schoonmaken en weggooien.

Maak konijnenwc's elke dag schoon, om je konijn te stimuleren ze te gebruiken. Gebruik huishoudazijn om de bakken uit te spoelen, laat hardnekkige vlekken even weken. Ongelukjes buiten de kooi kunnen schoongemaakt worden met huishoudazijn of soda.

Organische bodembedekkingen kun je composteren. Konijnenkeutels kunnen direct bij een plant gegooid worden als mest.

5. Welk soort kooien werken het beste?

Een kooi moet groot genoeg zijn om een kleine konijnenwc (of mestdoos) te bevatten. Ook moet er dan nog plek genoeg zijn voor de voeding en het water van het konijn, speelgoed e.d.. Nu moet er nog plaats genoeg voor het konijn overblijven om languit te liggen. Zet de konijnenwc in de hoek van de kooi die hij al als mesthoek gebruikt. Met een konijnenwc in de kooi is, als het konijn in de kooi moet blijven als je niet thuis bent, de 'kooitijd' leertijd.

6. Wat als mijn kooi op pootjes staat of alleen een deur aan de bovenkant heeft zodat mijn konijn er zelf niet in kan?

Als je kooi op pootjes staat, bouw dan een trap, of stapel dozen op elkaar, als het maar iets is waardoor je konijn zelf erin en eruit kan gaan. Een kooi met alleen een klep aan de bovenkant is ongeschikt voor een konijn. Een konijn moet van voren benaderd kunnen worden, benadering uitsluitend via een klep aan de bovenkant is bedreigend. Er moet dus beslist ook een deurtje aan de voorkant zitten.

7. Wat als mijn kooi te klein is voor een konijnenwc of als ik geen kooi gebruik?

Als je kooi te klein is voor een konijnenwc, heb je een kooi die te klein is voor je konijn. Of misschien heb je een dwergkonijn en kun je geen kleine konijnenwc vinden. Een goede vervanging is een bakschaal. Zelfs een bak van 22,5 bij 22,5 centimeter is groot genoeg voor een dwergkonijn.

Als je geen kooi gebruikt, moet je je konijn een eigen plek geven. Zet een konijnentoilet op de plek(ken) die je konijn uitkiest. Zo zal je konijn toch leren om de behoeften uitsluitend op de konijnenwc te doen.

8. Keutels versus urine.

Alle konijnen laten keutels vallen rondom hun kooi, om dit als hun eigen gebied te markeren. Dit is geen fout in de zindelijkheidstraining. Het is heel belangrijk voor je konijn om de kooi als eigen gebied te markeren, zodat er onderscheid is tussen JOUW territorium en ZIJN territorium. Laat je konijn de koning van zijn kooi zijn. Probeer hem niet te forceren om er in of eruit te gaan, lok hem er uit als dat nodig is. Doe geen dingen in zijn kooi die hij niet leuk vind, of dingen met hem die hij niet leuk vindt, terwijl hij in zijn kooi zit. De truc om de keutels van je konijn binnen zijn kooi te houden is om hem de eigenaar van zijn kooi te laten zijn, respecteer zijn kooi als VAN HEM:

Vooral niet-gecastreerde konijnen, zowel mannetjes als vrouwtjes, kunnen de gewoonte hebben voor, of om de kooi heen, te plassen. Hiermee willen ze aangeven dat de kooi persoonlijk bezit is, waar niemand aan moet komen. Dit gebeurt het meest als het konijn denkt te moeten competeren, dus goed wil laten zien "dit is van MIJ". Mensen die meer konijnen in huis hebben zullen dit gedrag vaker zien dan mensen die slechts één konijn hebben.

- Haal je konijn nooit uit de kooi, open het deurtje en laat het dier er zelf uit komen, wanneer het dat zelf wil. Konijnen die steeds geforceerd worden uit de kooi te komen kunnen zich aanvallend gaan gedragen.

- Vang je konijn nooit om het in zijn kooi te stoppen, want dan zal het de kooi als gevangenis zien. Je konijn zal dan ook nooit vrijwillig terug gaan om de behoeften te doen. Drijf het vriendelijk naar de kooi terug en wen het aan iets lekkers wat het uitsluitend IN de kooi krijgt. Hierdoor zal een konijn al snel heel graag in de kooi terug gaan, mits het dier de energie kwijt heeft kunnen raken. Een konijn wat nog lang niet moe is zal niet graag in de kooi teruggaan.

- Maak de kooi niet schoon als je konijn er nog in zit, wacht tot het eruit komt. Je konijn zal wel bij je komen om je in de gaten te houden, zelfs helpen met dingen te verzetten die jij buiten de kooi hebt gezet, maar zolang het dier niet in de kooi is, zal het schoonmaken niet gezien worden als een inbreuk op zijn/haar territorium.  Dezelfde techniek kan gebruikt worden met konijnen die niet in een kooi wonen, maar in een eigen gedeelte van de kamer. Markeer de (onzichtbare) grens van hun territorium desnoods met tape o.i.d. en overtreedt dit niet.

9. Kan ik mijn konijn vrij laten rondlopen?

Zelfs als het je bedoeling is om je konijn door je hele huis te laten rennen, moet je klein beginnen. Begin met een kooi met een rennetje er omheen om rond te lopen, en als je konijn goed zindelijk getraind is in die ren, geef je het geleidelijk meer ruimte. Maar doe dit echt geleidelijk! Als je je konijn ineens teveel vrijheid geeft voordat het er aan toe is, zal het vergeten waar zijn/haar wc is en de goede gewoonten kwijt raken.

10. Dus wat is de beste methode?

Begin met een konijnenwc in de kooi, en één of meer in de loopruimte van het konijn. Als je konijn in een hoek van de kooi plast waar de wc niet staat, verplaats de wc dan naar die hoek, totdat je konijn het snapt.

Schrik niet als je konijn zich in de wc oprolt voor een dutje, dit is normaal. Veel konijnen hebben de wc uitgekozen als favoriete rustplek. Daarom is het belangrijk de wc goed schoon te houden en goed absorberende bodembedekking te gebruiken.
Als het konijn eenmaal de wc in de kooi goed gebruikt, zet het deurtje dan open en laat het dier in de loopruimte. Let goed op als je konijn er zelf in- en uitloopt. Als het naar een hoek loopt waar geen konijnenwc staat,  of in de typische houding met de staart omhoog gaat staan, zeg dan scherp "nee". Leid het vriendelijk terug naar de kooi of naar een konijnenwc. Wees wel voorzichtig, de kooi of de wc moet geen straf worden! Een handjevol hooi in het toilet maakt deze plek aantrekkelijker. Een beloning als je konijn in de wc zit, is een grote stimulans.

Prijs je konijn als het voor het eerst de wc gebruikt, en geef het een favoriete lekkernij. Wanneer je konijn de konijnenwc een paar keer heeft gebruikt ben je op de goede weg, de gewoontes zijn zich aan het vormen. Als je konijn het begint te leren in de eerste loopruimte, kun je zijn/haar loopruimte vergroten. Wees hier niet te snel mee! Als de loopruimte erg groot wordt, of een verdieping heeft, zet dan een tweede wc neer. Je konijn moet altijd in de buurt zijn van een wc, om het bestaan ervan niet te vergeten. Het kan mogelijk zijn dat je op verschillende plekken in huis een wc moet hebben staan. Bedenk dat je, als je konijn eenmaal goed gewend is een wc te gebruiken, een paar wc's weg kunt halen. Geef je konijn een dagelijkse routine en probeer die niet te veranderen. Konijnen zijn gewoontedieren en als ze een routine hebben, willen ze die graag houden.

11. Hoeveel konijnenwc's?

Hoe meer, hoe beter, vooral als je konijn een langzame leerling is, of vooral eigenwijs is waar het wil gaan zitten plassen. Zet op elke, door je konijn zelfgekozen, plek een wc neer. Als het betere gewoontes krijg, kun je het aantal konijnenwc's verminderen.

12. Bodemstrooisel uit de bak gooien.

Sommige konijnen vinden het leuk om hun bodembedekking uit de wc te graven. Je kunt een overdekte (katten)bak gebruiken om dit probleem op te lossen. Je kunt ook met verschillende bodembedekkingen experimenteren. Verder kun je zoveel mogelijk graaf-speelgoed aan je konijn geven zodat het hiermee de energie kan kwijtraken.

13. Over de rand van de bak plassen.

Een probleem is dat konijnen vaak niet netjes met hun achterste in de hoek van een (driehoek)bak zitten, maar andersom. Zo hangt hun achterhand buiten de wc terwijl ze zelf denken dat ze keurig bezig zijn. De urine loopt nu over de rand van de wc. De oplossing kan misschien zijn een grotere driehoekbak te kopen. Driehoekbakken voor katten hebben meestal een veel grotere maat en zijn goed geschikt voor konijnen.

14. Wat als je konijn beslist een andere plek wil gebruiken?

Een compromis sluiten. Als je konijn continu in een hoek plast waar geen konijnenwc staat, zet dan de wc op een plaats waar hij hem wel gebruikt, zelfs als dit betekent dat je de kooi opnieuw in moet richten of een tafel in de kamer moet verschuiven. Het is minder frustrerend om een vastbesloten konijn tegemoet te komen dan het tegen te werken. Vergeet niet dat een konijn met de jaren steeds handzamer wordt omdat het alles goed snapt.

15. Wat zijn de meest voorkomende fouten in de zindelijkheidstraining?

- Het konijn uit de kooi laten en het niet met onverdeelde aandacht in de gaten houden. Je kunt niet tv kijken of de krant lezen of breien of bellen en dan verwachten dat je konijn het vanzelf wel allemaal goed zal doen. Als je konijn ergens zit te plassen zonder "betrapt" te worden omdat je niet oplet, dan zal het veel langzamer leren dan de bedoeling is.

- Gehaast zijn. Konijnen hebben tijd nodig. Misschien is dat één van hun speciale gaven in deze hectische wereld. Dat houdt in dat we tijd moeten nemen om te zitten en te kijken en op te letten en verder niets te doen. Naast dat je, dankzij je inspanningen, een goed getraind konijn krijgt, kun je ook elke dag een poosje meemaken hoe één van de charmanste schepselen ter wereld zich ontwikkelt, vrolijk huppelt en vooral: jou vermaakt met  "konijnigheden"...

16. Wat moet ik doen als mijn konijn door de hele kooi druppelt in plaats van de konijnenbak te gebruiken?

Druppelen duidt meestal op blaasproblemen. Ga met je konijn naar een dierenarts die verstand heeft van konijnen die hem waarschijnlijk een antibioticum zal geven. Als het druppelen stopt, weet je dat dat het probleem was. Stopt het niet dan kan een ander blaasprobleem spelen en moet verder onderzoek verricht worden. Als de 'druppels' meer zijn dan druppels, of als de antibiotica het druppelen niet stopt, bedenk dan dat er dingen zijn die je konijn onzeker kunnen maken (een nieuw huisdier, gasten in huis, veranderingen in de plaats van de kooi etc.), deze dingen kunnen veroorzaken dat een konijn zijn kooi enthousiast markeert.

17. Waarom plast mijn konijn vlak naast de konijnenbak?

De drie meest waarschijnlijke dingen die te maken hebben met slechte bakgewoonten (vooral bij een konijn dat in het verleden de bak wel gebruikte) zijn: 

Er kunnen verschillende redenen zijn.

- Lichamelijke kwaal. Wanneer je konijn altijd zindelijk was, en ineens begint naast de wc te plassen zou je het eerst kunnen denken aan een gezondheidsprobleem zoals een infectie aan de urinewegen, blaasgruis, blaasstenen of een nierziekte. Konijnen met een blaasinfectie veroorzaakt door een bacterie, of met blaasgruis of -stenen, kunnen ineens op rare plekken een plasje doen. Als het dier vrolijk is en goede eetlust heeft wordt niet altijd aan een lichamelijke kwaal gedacht. Toch is het aan te raden om in dit geval een konijnkundige dierenarts te bezoeken en de urine te laten onderzoeken.

- Gedragsgerelateerd. Door stress kan een konijn de goede zindelijke gewoontes verliezen. De stress kan veroorzaakt zijn door ineens minder of meer speeltijd dan normaa, gasten in huis, een nieuw huisdier, verplaatsing van de kooi, nieuwe meubelen, etc. Het kan zelfs een incidentele gebeurtenis zijn zoals het schrikken van een onverwacht geluid wanneer het konijn in de kooi is, zodat het dier het geluid gaat associëren met de kooi. Wat ook de reden is, het voelt zich onzeker en probeert zelfvertrouwen op te bouwen door "handtekening te onderstrepen" (handtekening betekent zijn keutels in de kooi, onderstrepen de plasjes naast de kooi).

Tenzij het een stress is die beëindigd kan worden, is uitzoeken wat de oorzaak is meestal niet relevant. De belangrijkste factor is niet wat er de eerste keer gebeurd is, maar de gewoonte die er uitgegroeid is. Het plast vandaag buiten de bak omdat het dat gisteren ook deed. Veel mensen ondernemen geen actie tijdens de eerste paar keer, vooral niet bij een konijn dat de bak altijd goed gebruikt heeft. Ze denken dat het een foutje is dat even snel zal verdwijnen als het begonnen is. Maar de slechte gewoonte heeft nu de tijd om verankerd te raken. Tijdens de derde dag is de gewoonte erin geslopen, het corrigeren van de oorzaak van het probleem zal het probleem zelf niet meer oplossen. Hoe kan het probleem wel opgelost worden? De gewone dingen: de bevestigingen, prijzen, belonen, waakzame oplettendheid tijdens het spelen.
Maar er zit een scherp kantje aan deze methode. Het vereist meestal een verandering in de routine van het konijn, die in de eerste plaats de oorzaak was van het probleem. Er is geen makkelijke weg om dit probleem op te lossen. De beste manier is om te belonen, prijzen etc. met zo min mogelijke veranderingen in de dagelijkse routine. Een nieuwe wc wekt nieuwsgierigheid en werkt aantrekkelijk (net zoals lekkere dingen erin). Het konijn hopt erin om te onderzoeken, en voila!, het zit in de bak. Dit is een goed gedrag, dat veel beloningen waard is. Het is vaak makkelijker om het konijn in een nieuwe bak te krijgen dan in die waar het aan gewend is geraakt naast te plassen. Het is belangrijk om goed te begrijpen dat dit proces tijd kost.
Voorbeeld: Een konijn dat drie jaar goed zindelijk was en drie dagen naast de bak heeft geplast, heeft misschien drie weken intensieve training nodig om weer het oude, goede gedrag te krijgen. Een konijn went zich in een paar dagen een slechte gewoonte aan, het dier een goede gewoonte aanleren kan wekenlang duren.

- Territorium gerelateerd. Wanneer een konijn goed zindelijk is, kan het de gewoontes ineens kwijtraken wanneer er een ander konijn in huis komt. Wanneer de territoria en de rangorde vastgesteld zijn en de konijnen kunnen met elkaar overweg, stopt het onzindelijke gedrag vaak weer.