Help, een onverwacht nestje!
door Maryo van den Berg
(met onderaan aanwijzingen voor gevonden konijntjes/haasjes)

Vaak wordt gekozen voor twee konijntjes samen, en dat is een goede zaak. Meestal valt de keus op twee vrouwtjes, en het is geweldig te zien hoe goed de dieren het met elkaar kunnen vinden. Tot op een morgen je ineens een nestje jonge konijntjes in de hoek van de kooi vindt. Het ene vrouwtje was toch een mannetje, in de dierenzaak of bij de fokker is het geslacht verkeerd bepaald. Dit komt heel vaak voor en konijnen kunnen zich al vanaf de leeftijd van 3,5 maand voortplanten. Zo draag je ongewild bij aan de groei van het toch al zo grote konijnenbestand.

Maar wat nu? Je weet helemaal niets van pasgeboren konijntjes, moet je iets doen, moet je iets laten?

Wat onmiddellijk gedaan moet worden is het mannetje uit de kooi halen. Een mannetje kan een vrouwtje direct na de geboorte van de jongen opnieuw bevruchten, wat meestal dan ook gebeurt... In dat geval komt er na 4 weken opnieuw een nestje. Hopelijk heb je geluk en is dat bevruchten nog niet gebeurd. Zet de vader apart, maar heel dichtbij en alleen met gaas gescheiden, zodat hij contact blijft houden met het vrouwtje en vooral ook met zijn jongen. Hij moet gecastreerd worden, dit kan met 5-6 maanden. Tot 2 weken na de castratie moet hij van het vrouwtje gescheiden blijven, omdat hij tot zolang nog vruchtbaar is. De jongen kunnen vanaf 2 weken af en toe bij de vader gezet worden, mannetjes zijn over het algemeen heel zorgzaam voor eigen jongen. 

Goed voer voor moeder konijn
Moeder konijn moet in elk geval uitstekend voer krijgen, wat meer eiwitrijk is geen bezwaar. Ze mag zoveel eten als ze lust. Het baren en het voeden kost heel veel energie, het vrouwtje zal toch nog mager worden. Eventueel kan er bij een dierenzaak een vitaminesupplement en en kalkpreparaat gekocht worden, speciaal voor zwangere en voedende vrouwtjes.

Nestcontrole
Als het nestje jongeborenen ontdekt wordt moet er nestcontrole gedaan worden. Zorg dat je handen warm zijn! Het beste kun je even wat nestwol tussen je handen wrijven, zodat je geen vreemde geuren aan de jongen afgeeft. Voel voorzichtig met 1 vinger aan de jongen. Zorg dat het nest intact blijft! Voel of de jongen warm zijn. Als er een dood jong bij is, zal het meestal onderop liggen, en koud zijn. Dit jong moet verwijderd worden. Soms zijn er jongen buiten het nest terechtgekomen. Deze moeten snel bij de andere gelegd worden, in het warme nest. Verder het nest met rust laten.

- Konijnenmoeders zorgen maar een paar minuten per dag voor hun baby’s, vaak merk je daar niets van. De melk van een voedster is heel rijk en de baby’s krijgen binnen een paar minuten zoveel voeding als ze nodig hebben. Moederkonijnen houden hun baby’s niet bij zich om ze warm te houden, zoals bijvoorbeeld katten, of vogels en kippen, die boven op hun jongen zitten. Ze maken een nest van haren, stro en hooi dat de baby’s warm houdt tussen de voedingen in. Als de jonge konijntjes zelf haar krijgen houden ze elkaar heel goed warm.

!! Het is dus belangrijk te weten dat een vrouwtje haar jongen slechts hooguit tweemaal per etmaal, maar meestal slechts eenmaal per etmaal voedt, en er verder niet naar omkijkt. Dat is normaal konijnengedrag. Veel mensen zijn bezorgd omdat ze denken dat het vrouwtje niet goed voor de jongen zorgt.

Tweede nestcontrole
Om te weten of alles goed gaat moeten de jongen na twee dagen gecontroleerd worden. Bij deze tweede controle kan ook het nest geïnspecteerd worden op eventuele ongerechtigheden. Alles wat er niet in hoort te liggen, en wat gaat stinken, moet verwijderd worden.Weer de hand even door de mestplek, het nest beslist niet verstoren, en voorzichtig één voor één de jongen bekijken. De buikjes moeten mooi rond zijn. Als de buikjes mooi rond zijn, de jongen verder met rust laten en moeder konijn haar werk laten doen. Baby konijntjes zijn praktisch de hele dag heel stil, als ze onrustig zijn en veel piepen dan krijgen ze niet genoeg voedsel. Als de buikjes slap en rimpelig zijn, krijgen de konijntjes niet of niet genoeg voeding. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de moeder te jong is. Ze zullen handmatig gevoed moeten worden.

Bewegingsvrijheid
Een moederkonijn moet niet gedwongen worden om bij het nest te blijven, ze moet zich gewoon vrij kunnen bewegen. Als er na twee dagen gecontroleerd is of de baby’s genoeg voeding krijgen, moeten daarna de moeder zowel als de baby’s helemaal met rust gelaten worden.

Handmatig voeden: Geef de eerste 24 uur nog geen melk, maar geef elke 3 uur 1 à 2 ml. van een elektrolytische oplossing (‘s nachts hoeft dit niet).
Het beste kun je een 1 ml. spuitje gebruiken, of een druppelaar, zoals bij een flesje oogdruppels zit. Spuitjes (dit zijn gebruikte injectiespuitjes zonder naald) kunnen bij de dierenarts verkregen worden. Slim is om meteen 2,5 ml. spuitjes mee te nemen. Het is echter riskant om zo via een spuitje te voeren i.v.m. beschadiging van het bekje, of verslikken. Er moet dus een speentje op het spuitje. De meeste speentjes zijn ongeschikt voor pasgeboren konijntjes en beschadigen het mondje. Stichting KonijnenBelangen heeft speciale speentjes voor de kleine konijntjes.

De goede manier
Moeder konijn gaat voor het voeden altijd boven de konijntjes staan, en de babykonijntjes drinken op hun rug. Leg voor het voeden de konijntjes dus op hun rug op de schoot, maar niet te plat, want dan kunnen ze zich snel verslikken, en houd ze tijdens het voeden warm.
Meestal willen de jonge diertjes in het begin niets drinken en is het moeilijk om het spuitje in het mondje te krijgen. Forceer niet want het mondje is teer en raakt snel beschadigd. Het kan gaan bloeden en de wondjes kunnen gaan ontsteken. Probeer heel voorzichtig aan de zijkant van het mondje het spuitje met speentje naar binnen te brengen.

Na de eerste 24 uur kun je overgaan op het geven van speciale melk die verkrijgbaar is bij
Stichting KonijnenBelangen, klik hier . Een schema voor de te geven hoeveelheden wordt meegeleverd. Babykonijntjes kunnen zelf nog niet goed plassen, daarom moet er na elke voeding met een stukje toiletpapier over het plassertje gewreven worden, dan komt er vanzelf urine uit. Keutelen kunnen ze wel zelf.

Wegen
Met een keukenweegschaal moeten de jongen elke dag gewogen worden om te controleren of ze genoeg melk krijgen.

Buiten wonen
Als de konijnen buiten wonen moet het hok beslist op een luwe plek staan. Wind en regen mogen niet het hok in kunnen slaan. Er moet steeds veel vers stro gegeven worden, zodat het vrouwtje een warm nest kan creëren. Een buitenhok moet vanzelfsprekend een apart slaaphok hebben, het vrouwtje zal het nest in het slaaphok gemaakt hebben, dus de jongen liggen al beschut. Als het niet zeker is dat het vrouwtje goed voor de jongen zorgt, kun je beter steeds controleren of de jongen warm en toegedekt liggen.

Weeskinderen
Soms sterft de moeder na de geboorte. Heel triest maar het gebeurt. De jongen moeten nu ook handmatig grootgebracht worden op de manier die hierboven is beschreven. Een warm nestje moet gegarandeerd blijven. Staat het hok buiten dan moeten de jongen binnenshuis grootgebracht worden.

Gevonden konijntjes(zie ook de aanwijzingen van dierenambulance Nijmegen, klik hier)

Als je een nest vindt van wilde baby’s en de moeder is nergens te zien, kun je beter het nest niet verstoren.. het is normaal dat de moeder niet in de nabijheid van het nest is. Door de jonge konijntjes uit het nest te halen verklein je hun kans om te overleven. Graaf je per ongeluk een hol open en zie je babykonijntjes, maak het hol dan snel weer dicht en laat het verder met rust.

Jonge haasjes worden gevonden in het open veld. Een haas legt haar jongen in een ondiepe kuil, meestal op een beschutte plek. Jonge haasjes worden behaard en met de ogen open geboren. Vindt u jonge haasjes dan is niet gezegd dat de moeder ze heeft verlaten. Ook een hazenmoeder komt hooguit tweemaal per etmaal haar jongen verzorgen. Het beste laat je de jonge haasjes liggen waar je ze vindt. Wanneer ze iets verplaatst worden, al is het maar 10 cm., dan zal de moeder het nest verstoten.

Jonge wilde konijntjes worden vaak gevonden tijdens het spelen. Kinderen graven in het bos of aan de waterkant, en graven per ongeluk een nestje op. Of de hond komt met pasgeboren konijntjes in de bek aanlopen.. Soms wordt een nest gevonden in een zandbak....zo'n nest is dan meestal niet van een wild konijn maar van een zwervend, ooit tam konijn. In al die gevallen zal de moeder niet meer komen om haar jongen te verzorgen. Je kunt dan proberen de kleintjes handmatig groot te brengen. De leeftijd is slechts te schatten, de oogjes gaan open op de leeftijd van ca. 10 dagen. Pasgeboren konijntjes zijn kaal. Na een paar dagen zijn de lichaampjes bedekt met donshaartjes.

Verzorging is zoals hierboven bij 'handmatig voeren' beschreven. Een warm nest kan gecreëerd worden door een dikke laag stro in een kartonnen doos te doen. In het midden een kuiltje maken en een warme doek over het stro leggen. Naast het kuiltje onder de doek een warme kruik leggen, en die warm houden. In het kuiltje hebben de konijnen een warm nestje. Een andere manier is een warmtematje onder een bak of een doos te leggen.

Geef nooit koemelk! Hiervan kunnen konijntjes heel erg aan de diarree gaan en dat kan fataal verlopen. Geef ook GEEN biest al dan niet met slagroom, of koffiemelk. Deze voeding wordt niet door heel jonge konijntjes verdragen. Voor pasgeboren konijntjes is bij  Stichting KonijnenBelangen kunstkonijnenmelk te koop. Deze melk bestaat uit een mengsel van 2 speciale melkpoeders, Multimilk en KMR. Deze melksamenstelling lijkt heel erg op de melk van konijnenmoeders, en de overlevingskansen van konijnenbaby's zijn met deze melk zeer groot. Bij deze melkformule worden spuitjes + speentjes geleverd.

Ook zijn handleidingen geschreven door stichting Eekhoornopvang voor het grootbrengen met behulp van deze melk van zowel tamme als wilde konijntjes en haasjes.
Klik hier voor handleiding tamme konijntjes
Klik hier voor handleiding wilde konijntjes en haasjes

Onder de nieuwe flora- en faunawet is het verboden om wilde konijnen of hazen in gevangenschap te houden. Ook al omdat ze weer vrijgelaten moeten worden, is een speciale aanpak nodig. Voor hulp en/of adviezen bij gevonden wilde konijntjes of haasjes kun je het beste contact opnemen met Stichting KonijnenBelangen,  tel. 06-23392009.

Wilde konijntjes hebben altijd een donker huidje. Haasjes worden behaard geboren. Wilde konijntjes hebben een egale bruine vacht terwijl haasjes meer gevlekt zijn. Konijntjes die een andere kleur hebben, of meerkleurig zijn, zijn altijd afkomstig van een tamme voorouder. Vind je anders dan bruin gekleurde babykonijntjes in het bos of elders, dan zijn ze afkomstig van een gedumpt tam konijn. Vind je jonge ‘konijntjes' in de open lucht (bijv. in een weiland) en ontbreekt een hol, dan gaat het meestal om jonge haasjes.

Hoe lang moeten de konijntjes melk drinken..

Vanaf de geboorte tot 3 weken oud - melk
3 tot 4 weken - melk, knabbelt wat aan zacht, groen, eiwitrijk hooi en biks
4 tot 6 weken - melk, mag nu veel zacht, groen, eiwitrijk hooi en biks
Vanaf de 7e week krijgen de konijntjes geen melk meer. Ze mogen nu ongelimiteerd biks en ongelimiteerd hooi eten. Groente langzaam en voorzichtig opbouwen zoals beschreven staat in het artikel Groenvoer.